Romaanse wegen in de Brionnais

Vanuit Paray-le-Monial zijn drie routes uitgezet langs en door oude dorpjes met meer dan 100 kerkjes en kapelletjes die geheel of gedeeltelijk Romaans zijn. In de Charolais-Brionnais staan er heel veel. Ze werden in de 11^e of 12^e eeuw gebouwd. In die periode breidde de religieuze macht zich uit. Vanuit het nabijgelegen Cluny zette de in Semur-en-Brionnais geboren abt Hugues de Semur een enorm netwerk op dat onder zijn gezag viel. Kloosters en parochies kwamen tot ontwikkeling.

De Romaanse kerken en kapelletjes werden gebouwd met stenen uit de omgeving waaronder zandsteen, kalksteen en graniet. Ze hebben vrij smalle ramen. De gewelven en bogen zijn halfrond, hoewel hier en daar ook de eerste spitsbogen verschenen. In Paray-le-Monial werden al de eerste gotische kapitelen gebruikt. In de Romaanse tijd zochten de bouwers naar manieren om het licht, als manifestatie van het goddelijke, binnen te laten en tegelijkertijd stenen gewelven te maken. In de Charolais-Brionnais is een grote verscheidenheid aan gewelven te zien: halfronde, ton- en kruisgewelven alsmede koepels. Dankzij de kwaliteit van de bouw, zijn ze nog grotendeels in originele staat.

De grootste religieuze Romaanse gebouwen staan in Paray-le-Monial, Anzy-le-Duc, Marcigny, Semur-en-Brionnais en Issy-l’Evêque. Middelgrote zijn te vinden in Varenne l’Arconce en Iguerande. Ooit waren hun muren bedekt met fresco’s, maar daarvan is weinig bewaard gebleven. Het beeldhouwwerk heeft de tijd beter doorstaan. Hoezeer de beeldhouwers hun vak beheersten, blijkt in Anzy-le-Duc, Montceaux-l’Etoile, Charlieu en Saint-Julien-de-Jonzy.

De belangrijkste kerken langs deze route staan in:

Paray- le-Monial: de Sacré-Cœur basiliek dateert uit de 12^e en begin 13^e eeuw, dus uit in dezelfde tijd als de grote Abdijkerk van Cluny. Beide werden in opdracht van abt Hugues de Semur gebouwd en ze hebben veel met elkaar gemeen. De Sacré-Coeur is de grootste kerk van de Charolais-Brionnais, maar met een lengte van 63,5 meter en een hoogte van 22 meter aanzienlijk kleiner dan de Abdijkerk van Cluny was.
Montceaux-l'Etoile: het gebeeldhouwde timpaan van de Saint-Pierre-et-Saint-Paul in dit plaatsje behoort tot de mooiste van de Brionnais. Het toont de Hemelvaart. De grafkapel, in de 18^e eeuw gebouwd door markies Abel de Vichy, is in barokstijl. De glas-in-loodramen zijn modern.
Anzy-le-Duc: dit was in de middeleeuwen een belangrijk bedevaartsoord. De achthoekige klokkentoren is een meesterwerk. Timpaan, kapitelen en andere decoratieve elementen zijn rijkelijk gebeeldhouwd. De schilderijen dateren uit de 12^e, 13^e en 14^e eeuw. De crypte is uniek in de Charolais-Brionnais. Neem ook een kijkje bij de oude priorij met z’n toren en Romaanse portaal.
Baugy: de Saint-Point is uit het midden van de 11^e eeuw. De schilderingen en het gewelf van het schip zijn uit de 19^e eeuw. Het De architectuur is eenvoudig en robuust.
Semur-en-Brionnais: in de geboorteplaats van Hugues de Semur, de beroemde abt van Cluny, zijn zowel de Saint-Martin-la-Vallée kapel als de Saint-Hilaire kerk een bezoek waard. De kapel dateert uit de 11^e eeuw en heeft talrijke Romaanse (12^e eeuw) en gotische (13^e-16^e eeuw) schilderijen. De Saint-Hilaire is één van de laatste Romaanse kerken die in de Brionnais werd gebouwd. In het timpaan is het leven van de heilige Hilaire gebeeldhouwd. In dit plaatsje, met huizen uit de 16^e-18^e eeuw, is ook het kasteel te bezoeken waar Hugues de Semur werd geboren.
Saint-Julien-de-Jonzy: de Saint-Julien kerk is uit de 12^e eeuw maar het schip werd in de 19^e eeuw herbouwd. Het gebeeldhouwde timpaan komt waarschijnlijk van dezelfde werkplaats als het timpaan van Charlieu. De begraafplaats rond de kerk is uniek in de Brionnais. Bij de kerk heeft men een mooi uitzicht over de omgeving.
Iguerande: de Saint-Marcel, van eind 11^e en begin 12^e eeuw, heeft een massieve buitenarchitectuur. Binnen is de architectuur zeer sober en het schip is donker. Maar de sokkels en kapitelen zijn rijkelijk gebeeldhouwd. Neem hier ook een kijkje in de oude stad en geniet van het uitzicht over de Loire-vlakte.
Charlieu: dit plaatsje ligt net buiten Bourgondië. Het had een grote priorij in het netwerk van Cluny. De Saint-Fortuné kerk uit de 11^e en 12^e eeuw toont een evolutie in het beeldhouwwerk. Het westelijke portaal geeft een sobere weergave van Christus terwijl de portalen van het voorschip veel uitbundiger zijn gebeeldhouwd. Het klooster en de kapittelzaal dateren uit de 15^e eeuw. In het oude centrum van Charlieu is nog een bijzondere groep gotische huizen uit de 13^e en 14^e eeuw bewaard gebleven.
Châteauneuf: de Saint-Paul kerk, uit het midden van de 12^e eeuw, werd in de 15^e eeuw gerestaureerd. Hij heeft een uitbundig versierde klokkentoren. Neem ook een kijkje in het middeleeuwse dorp Châteauneuf met z’n antiquairs.
Vareilles: de Saint-Martin dateert uit de 11^e eeuw. Zijn slanke klokkentoren behoort tot de mooisten van de Brionnais. De gebeeldhouwde kapitelen in het koor zijn uit de 12^e eeuw.
Bois-Sainte-Marie: de Nativité-de-la-Vierge, uit het eind van de 11^e eeuw, werd in de 19^e eeuw gered van de ondergang. De kooromgang heeft drievoudige pilaren. De kapitelen illustreren de confrontatie tussen goed en kwaad. Bois-Sainte-Marie is een middeleeuws dorp met huizen uit de 16^e eeuw.
Saint-Germain-en-Brionnais: de Saint-Germain-et-Saint-Benoît is een hallenkerk. Hij heeft drie schepen met eenzelfde hoogte, hetgeen uniek is in de Charolais-Brionnais. De sobere en elegante architectuur pas bij de armoedegelofte van de kanunniken die deze priorij ooit bestuurden. De klokkentoren, tevens een verdedigingstoren, is gotisch. Het stenen altaar, met een gat waar een hoofd doorheen kan, was bedoeld om de menselijke domheid te genezen.
Varenne-l'Arconce: de Saint-Pierre-aux-Liens behoort tot een voormalige priorij van Cluny. De massieve klokkentoren is, net als de rest van het gebouw, opgetrokken uit zandsteen. Het gebeeldhouwde timpaan laat het mystieke lam zien. De gotische schilderingen zijn uit de 13^e en 14^e eeuw.

Deze 110 kilometer lange route is niet bewegwijzerd. Een kaart is verkrijgbaar bij de toeristenbureaus in de regio.