Morvan bereidt zich voor op komst telescoop

Omdat de sterrenhemel er heel goed zichtbaar is, kreeg de Morvan eerder dit jaar het internationale RICE-label. Momenteel lopen de voorbereidingen voor de komst van de grootste publieke telescoop van Frankrijk.

In Château-Chinon verrijst een astronomisch en wetenschappelijk complex met aantrekkingskracht voor toeristen en wetenschappers uit de hele wereld. Als alles conform planning verloopt, wordt het in het tweede halfjaar van 2026 geopend.

Het gaat allemaal gebeuren op de 609 meter hoge Calvaire (Calvarieberg) waar tot 1475 het kasteel stond dat het stadje Château-Chinon z’n naam gaf. Het uitzicht over land en op de sterrenhemel is er geweldig.

In de vorige eeuw werd die locatie benut voor een waterbedrijf en een weerstation. De gebouwen staan echter al tientallen jaren leeg en worden nu opgeknapt om de grootste publieke telescoop van Frankrijk te kunnen huisvesten.

Belangrijkste doel van dit project is om het publiek te betrekken bij de wetenschappen. Mensen kunnen daaraan bijdragen door hun eigen observaties of ontdekkingen te melden.

Dobson, Ritchey-Chrétien, FRIPON…

Wetenschappers zullen hun vingers aflikken bij de komst van de Dobson telescoop met een doorsnede van 1 meter. Iedereen kan een tijdslot boeken om, waar dan ook in de wereld, via deze telescoop de sterrenhemel van de Morvan te observeren. Hij wordt geïnstalleerd op het terras van het voormalige weerstation dat ook toegankelijk zal zijn voor mensen met een beperkte mobiliteit.

Daarnaast krijgt deze sterrenwacht een Ritchey-Chrétien telescoop met een doorsnede van 500 millimeter. Een FRIPON-camera (Fireball Recovery and InterPlanetary Observation Network) biedt de mogelijkheid om op afstand mee te kijken. Dat is vooral interessant voor wetenschappers en ruimtevaartorganisaties die bepaalde verschijnselen willen bestuderen. De gedachte is om via een app tevens live beelden van die telescoop beschikbaar te stellen aan geïnteresseerden; eventueel met een alert zodra er iets bijzonders aan de hemel is te zien.

Deze instrumenten worden geplaatst in het voormalige weerstation: de Dobson op het dakterras aan de noordkant en de Ritchey-Chrétien onder de grote koepel op de achthoekige toren. Onder een kleinere koepel komen twee telescopen van 300 meter. Dankzij accessoires kunnen er met de apparaten van 500 en 300 millimeter ook overdag waarnemingen worden gedaan. Een zonnetelescoop (300 millimeter) maakt het mogelijk om tevens de zon te observeren.

Het voormalige waterbedrijf wordt voor het grote publiek ingericht met een auditorium, een planetarium en een dakterras van waaruit bezoekers het luchtruim kunnen observeren. Beide gebouwen krijgen aan de buitenkant een witte metaallaag om al het zonlicht terug te kaatsen. Dat voorkomt atmosferische verstoringen die de waarnemingen in de weg zouden staan.

Een “telescoopboerderij” staat nog op de wensenlijst voor 2030. Wie wil, kan op zo’n boerderij een telescoop huren of een eigen telescoop plaatsen om die, op afstand, onbeperkt te gebruiken zonder zich druk te hoeven maken over het onderhoud. Daar zorgt het observatorium immers voor. 

Foto toekomstig observatorium: ©Nicolas Dorval Bory Architectes, Ethan de Clerk
Foto's bouwplaats: ©Raphaël Morin, Châtea-Chinon Ville

Helikopter

De eerste fase van het project bestaat uit de renovatie en inrichting van de gebouwen, de aankoop en installatie van de instrumenten en de landschappelijke werkzaamheden om de plek voor iedereen toegankelijk en aangenaam te maken.

Raphaël Morin is bij de gemeente Château-Chinon Ville de kwartiermaker voor dit project. Hij licht toe wat de stand van zaken is: “De renovatie van het voormalige waterbedrijf en van het oude weerstation is in volle gang. Alle onderdelen voor de grote telescoop zijn besteld: de spiegel is gemaakt in de heuvels boven Nice, bij het observatorium van de Côte-d’Azur, en de metalen structuur in Venetië (Italië). Ze worden hier afgeleverd en geassembleerd. Het is allemaal maatwerk aangezien de Dobson perfect moet passen in de daarvoor beschikbare ruimte. Ook de metalen koepel met een diameter van 7,5 meter, voor het planetarium, is besteld. Die wordt deze zomer geleverd. Aangezien het vrijwel onmogelijk is om hem met een kraan naar het voormalige weerstation te vervoeren en op het dak te plaatsen, wordt hij waarschijnlijk met een helikopter afgeleverd en op z’n plek gezet. Dat is een precisiekarwei en we hopen dat het leger ons daarbij gaat helpen.”

Ondertussen wordt tevens het buitenterrein opgeknapt. De begroeiing is tientallen jaren niet onderhouden. Er moet worden gesnoeid en aangeplant. Langs de weggetjes en op de plek van het verdwenen kasteel worden de mooiste uitzichtpunten vrij gemaakt en voorzien van oriëntatietafels. Wegen worden versterkt en de toegang naar het complex ondergaat een verbetering. Bezoekers kunnen hun auto aan de voet van de Calvarieberg laten staan op een nog in te richten parking aan de noordzijde. Van daaruit gaan ze te voet of met een elektrische shuttle naar boven. Het complex zal, ook voor minder mobiele mensen, dag en nacht bereikbaar zijn.

Betaalbare prijzen

Behalve fysiek, moet een bezoek aan deze nieuwe bezienswaardigheid van de Morvan ook financieel bereikbaar blijven voor het grote publiek. De entreeprijs dient uitsluitend om de kosten voor het onderhoud te dekken en nieuwe investeringen te doen. Er is geen winstoogmerk.

De kosten voor de eerste fase zijn geraamd op ruim € 4,5 miljoen. Europa, de Franse staat, de regio en het departement betalen 80%. De resterende 20% wordt ingezameld. Alle bedrijven, inwoners en belangstellenden worden uitgenodigd om via de Fondatium du Patrimoine mee te doen.

Elke donatie is van harte welkom; afhankelijk van het bedrag wordt een tegenprestatie aangeboden zoals een gratis entree tot het planetarium of de mogelijkheid om de sterrenhemel te observeren via de grote telescoop. Een gift doen, kan via deze link of via onderstaande QR-code.