Met hun producten zetten zeven jonge ondernemers La Châtaigne du Morvan, de Morvan-kastanje, op de kaart. Sinds 2022 werken ze gezamenlijk aan dit nieuwe merk. Op zaterdag 4 oktober wordt het officieel gelanceerd tijdens de herfstmarkt van het Regionaal Natuurpark van de Morvan in Saint-Brisson. Enkele weken eerder kwamen ze voor een presentatie bijeen in Mesvres, bij Angelique Nouveau die daar L’Echappée Naturel runt.
In de Morvan was de kastanjeboom vroeger l’arbre à pain, de broodboom, voor de armen. Hij werd er 2000 jaar geleden door de Romeinen geïntroduceerd voor z’n vruchten en het hout. Rond de Mont-Beuvray, in een straal van enkele tientallen kilometers om Saint-Léger-sous-Beuvray heen, worden elke herfst nog steeds veel kastanjes geraapt en eind oktober is er traditiegetrouw een groot kastanjefeest, La Foire aux Marrons.
Terwijl de oudere generatie ze direct van de boom verkocht, is er de afgelopen jaren een nieuwe generatie opgestaan die ze bewerkt tot lekkere zoete of hartige producten. De jongeren maken er compotes of zoete pasta’s (crème of délice de châtaigne) van, produceren kastanjemeel, bakken kastanjetaarten en verwerken de vruchten in terrines. Een aantal van hen heeft bijen zodat in juli de heerlijke honing van de kastanjebloesem kan worden gewonnen. Een enkeling ontwikkelde zelfs koffie of bier op basis van kastanjes. Behalve aan particulieren verkopen ze aan restaurants en bakkers in de omgeving.
De vraag naar hun kastanjeproducten is groot: hoewel de ondernemers elk jaar meer aanbieden, zijn ze steevast uitverkocht voordat de nieuwe oogst begint. In 2022 raapten ze gezamenlijk ongeveer 4,5 ton waarvan circa 3 ton werd getransformeerd. Die cijfers zijn exclusief de oogst van de leden van de Association des Producteurs et Transformateurs du Morvan (de vereniging waarvan de oudere producenten en verwerkers lid zijn) en van de vele niet bij de vereniging aangesloten particulieren die minder transparant zijn over de opbrengsten van hun bomen.
Ondanks het succes kan het zevental er nog niet van leven. De kastanjes zijn binnen hun boerenbedrijven een nevenactiviteit die vraagt om geduld. Het duurt zeven jaar voordat een kastanjeboom de eerste vruchten gaat leveren en pas na vijftien jaar is hij echt productief. Sommigen hebben zelf voldoende oude bomen. Anderen hebben recent geplant en redden zich in de tussentijd met een droit de recolte, een recht van rapen, bij boeren die oude bomen hebben en er niets mee doen.
Om mooie grote vruchten te kunnen leveren, moet een kastanjeboom geënt zijn. Slechts één op de vijf geënte stekken redt het uiteindelijk. Er wordt aan gewerkt om de techniek ook in de Morvan goed onder de knie te krijgen. Op dit moment gaan de stekken vanuit de Morvan nog naar de Ardèche, de grootste kastanjestreek van Frankrijk. Daar worden ze geënt en daarna keren ze terug naar de Morvan.
De ondernemers zien voor de toekomst veel potentie in hun producten. Er is nog plek voor nieuwe collega’s. “In het zuiden van Franrijk hebben de kastanjebomen steeds meer te lijden onder de hogere temperaturen door de klimaatveranderingen. In de Morvan zal het nog een aantal decennia duren voordat die temperaturen worden bereikt,” aldus Anselm Ibing die twaalf jaar geleden vanuit Duitsland verhuisde naar de Morvan en in Larochemillay les Bocaux d’Amour startte.
Voor hun merk kozen ze de naam châtaigne in plaats van marron. In het Nederlands betekenen ze allebei kastanje. In de Morvan waren de châtaignes vooral voor de zwijnen en de marrons voor de mensen. Anselm legt uit dat ze aan dezelfde boom groeien. De mooie grote kastanje, waarvan er slechts één in de bolster zit, wordt een marron genoemd. De kleintjes, die met z’n drieën of vieren een bolster delen, heten châtaignes. De marrons zijn het meest gewild maar hun naam wordt geassocieerd met de Maronnier d’Inde (Witte Paardenkastanje), de wilde kastanjeboom die vrijwel overal goed groeit en giftige vruchten voortbrengt. De eetbare kastanjes zijn afkomstig van de tamme Châtaignier.
Voor de verwerking van de kastanjes, een activiteit die eveneens geduld vergt, volgde het zevental een opleiding. De meest bekende producten zijn de crème de châtaignes en de délice de châtaignes die van elkaar verschillen door het suikergehalte (55%, respectievelijk 44%). Ze zijn lekker op bijvoorbeeld pannenkoeken, brood en wafels of als vulling voor muffins en cup cakes. Ingrid Berthier van La Ferme du Rebout legt uit hoe zij zo’n crème of délice maakt. Na het oogsten legt ze kastanjes eerst tien dagen in water dat elke dag ververst moet worden. De slechte komen dan bovendrijven en worden eruit gehaald. Vervolgens laat ze de overgebleven kastanjes drogen om ze daarna te pellen en te koken. Eventuele achtergebleven schilletjes worden verwijderd. De gekookte kastanjes worden gemalen tot een vochtige puree. Die wordt toegevoegd aan een siroop totdat de juiste textuur voor de crème of délice is bereikt. De schillen dienen als voer voor de varkens en de kippen.
De lekkernijen van Morvan-kastanjes worden verkocht in de eigen boerderijwinkels van de producenten: Bergerie du Poirier (Saint-Léger-sous-Beuvray), Ferme des Vignes (La-Grande-Verrière), L’Alchemiste (Arleuf), L’Echappée Naturel (Mesvres), La Ferme du Rebout (Saint-Léger-sous-Beuvray), La Mini Ferme du Morvan (Saint-Prix). Alleen Bocaux d’Amour (Larochemillay) heeft nog geen eigen boerderijwinkel. De producten zijn ook te koop bij de toeristenbureaus (Château-Chinon, Montsauche-lès-Settons, Saint-Brisson) en in diverse streekwinkels in en rond de Morvan. En natuurlijk op de herfstmarkt begin oktober in Saint-Brisson!
Klik hier voor een overzicht van alle verkooppunten.