Clos de Garenne

Bij het 16^e-eeuws kasteel van Pontus de Tyard in Bissy-sur-Fley is een wijngaard aangelegd waar oude druivensoorten worden bewaard. De meeste conservatoires zijn enkel toegankelijk voor wetenschappers, de ampelografen, die zich bezighouden met het bestuderen en beschrijven van druivensoorten. Maar in deze wijngaard is iedereen welkom.

In het gebied ten zuidwesten van Chalon-sur-Saône werden in de 16^e eeuw zo’n 50 verschillende druivensoorten verbouwd. Ze hebben allemaal een plekje gekregen in de Clos de Garenne, de konijnenheuvel, van het kasteel van Pontus de Tyard in Bissy-sur-Fley. Sommige zijn op dit moment zeer populair bij wijnbouwers, zoals de Pinot Noir, Sauvignon Blanc en Chardonnay. Andere zijn nog beperkt in gebruik. Bijvoorbeeld de Fréaux, Sacy, Romirantin, César en Saint-François. Er staan ook bedreigde soorten waaronder de Roublot, Arbana, Fressot, en Gascon.

Een deel van de Clos de Garenne is helemaal gewijd aan Chardonnay-varianten. Daarvan zijn er ongeveer 80 aangeplant. Van deze druif worden de grote witte Bourgognes gemaakt. Het is een oude Bourgondische soort die het hier goed doet. Ook in de rest van de wereld is hij bijzonder populair. Toch wordt hij in zijn diversiteit bedreigd. Wereldwijd zijn er minder dan tien verschillende klonen in gebruik.

Er bestaan ongeveer 5.000 varianten van de Europese druif, de Vitis Vinifera. De meeste worden niet meer voor de wijnbouw gebruikt sinds eind 19^e eeuw de wijnstokken in Frankrijk massaal werden verwoest door Phylloxera. Momenteel bestaat 57% van de wijngaarden uit slechts 59 varianten.

Oude genetische varianten dreigen te verdwijnen. Op een aantal plaatsen worden deze in onbruik geraakte druivenrassen gekoesterd. Biodiversiteit en behoud van genetisch erfgoed zijn belangrijk voor toekomstige generaties. Bij nieuwe ziektes, klimaatverandering of degradatie van soorten moeten ze kunnen terugvallen op alternatieven die daar beter tegen bestand zijn. Druivenstokken laten zich niet vermeerderen uit zaad. Ze worden gekloond middels stekken of enten. De planten moeten dus in z’n geheel worden bewaard. Dat gebeurt in conservatoires.

Deze bewaarplaats van oude druivensoorten is een initiatief van een vereniging die in 2001 werd opgericht om het erfgoed van de voormalige kasteelheer nieuw leven in te blazen. Pontus de Tyard (1521-1605) was een veelzijdig man met een brede belangstelling. Hij sprak 15 talen, was bisschop van Chalon-sur-Saône, raadsheer van koning Henri III, filosoof, astronoom, humanist, dichter en medeoprichter van de Pléiade. In zijn geboorteplaats Bissy-sur-Fley bezat hij een kasteel met bossen, een konijnenheuvel, boomgaard, wijngaard en tuin.

Van de druiven uit de wijngaard van het kasteel maakt de vereniging verschillende wijnen. Ze passen bij de tijd waarin de beroemde kasteelheer leefde. Pontus de Tyard dronk ’s avonds graag een flink glas wijn. Hoewel dat toen gebruikelijk was, voegde hij er geen water aan toe. Men weet niet welke druivensoorten hij precies verbouwde. Zijn wijnen kunnen dus niet exact worden nagemaakt. Daarom worden er wijnen geproduceerd die destijds mogelijk werden gedronken. Aan het einde van de middeleeuwen waren dat vooral clairet en witte wijn.

Clairet wordt geproduceerd van een mix van witte en rode druiven. Het perssap is wit. De schillen van de rode druiven geven deze wijn een licht blosje. Hij koelt de maag af als die is opgewarmd door het eten van vlees en kruiden. De vereniging noemde de clairet Pasithée, naar de dochter van Dionysus en de muze van Pontus de Tyard. Pasithée is enkel in het kasteel verkrijgbaar. De Chardonnay “Clos de la Garenne” is ook te koop in de caves van de coöperaties in Genouilly, Buxy en Saint-Gengoux-le-National.

Het kasteel is van juni tot september op zondagmiddagen geopend. De wijngaard is het hele jaar door toegankelijk.

Met dank aan Claude Jouve, Association Renaissance du Château de Pontus de Tyard.